ທ່ອງທ່ຽວລາວ

ທາດຫຼວງວຽງຈັນ ບູຮານສະຖານມິ່ງຂວັນ ຂອງປະຊາຊົນລາວ ກໍຄືຊາວພຸດທົ່ວປະເທດ

ພະທາດຫລວງ (Pra Thatluang) ຫລື ພຣະທາດຫລວງວຽງຈັນ ຕັ້ງຢູ່ສົ້ນສຸດທາງທິດຕາເວັນ ອອກຂອງຖະໜົນທາດຫຼວງ, ບ້ານທາດຫຼວງ, ເມືອງໄຊເສດຖາ, ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ. ເປັນປູຊະນິຍະສະຖານບູຮານອັນເປັນສັນຍະລັກຂອງປະເທດລາວ ແລະ ເປັນມິ່ງຂວັນຂອງປະ ຊາຊົນລາວກໍຄືຊາວພຸດທົ່ວທັງປະເທດ. ຕາມຕຳນານອຸລັງຄະທາດ, ພຣະທາດຫຼວງຖືກສ້າງຂຶ້ນເທື່ອທີໜຶ່ງໃນປີ ພ.ສ 236 (ກ່ອນ ຄ.ສ 307 ປີ) ສະໄໝສ້າງເມືອງວຽງຈັນ, ໂດຍພຣະເຈົ້າ ຈັນທະບຸຣີ ປະສິດທິຈັກ ພ້ອມດ້ວຍພຣະອໍຣະຫັນຫ້າອົງ (ພຣະສົງລາວ) ທີ່ກັບມາຈາກການສຶກສາທຳມະ ແລະ ໄດ້ນຳເອົາພຣະບໍຣົມມະທາດ (ກະດູກ) ຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າມາຈາກປະເທດອິນເດຍ. ການສ້າງພຣະທາດຫຼວງເທື່ອທຳອິດນັ້ນພຽງແຕ່ກໍ່ເປັນອຸມຸງຫິນກວມ ພຣະບໍຣົມມະທາດເທົ່ານັ້ນ ແລະ ມີຮູບສີ່ລ່ຽມ, ກວ້າງດ້ານລະຫ້າວາ, ໜາສອງວາ ແລະ ສູງສີ່ວາສາມສອກ.

ປີ ຄ.ສ 1566 ພາຍຫຼັງການຍ້າຍ ນະຄອນຫຼວງຈາກ ຫຼວງພຣະບາງ ລົງມາຕັ້ງຢູ່ວຽງຈັນ (ຄ.ສ 1560) ພຣະເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິລາດ ໄດ້ກໍ່ສ້າງພຣະທາດ ຫຼວງເປັນເທື່ອທີສອງ ແລະ ໄດ້ສ້າງ ເປັນທາດໃຫຍ່ ກວມອຸມຸງຫິນອັນເກົ່າ ເຊິ່ງມີພຣະທາດນ້ອຍ ສາມສິບອົງ ອ້ອມພຣະທາດໃຫຍ່, ເປັນບໍລິວານ ພ້ອມດ້ວຍກົມມະລຽນ ແລະ ຫໍໄຫວ້ທັງສີ່ທິດ. ໃນທາດນ້ອຍແຕ່ລະອົງນັ້ນ ເພິ່ນ ໄດ້ເອົາຄຳໜັກສີ່ບາດ ຫຼໍ່ເປັນທາດນ້ອຍໆ ບັນຈຸໄວ້ເຊິ່ງມີໃບລານທີ່ ເຮັດດ້ວຍຄຳຍາວສອກປາຍ (ສອກກຳ) ແລະ ຈາລຶກພາສາບາລີ  ດ້ວຍອັກສອນທຳຮອງໄວ້ທຸກອົງ. ເມື່ອກໍ່ສ້າງສຳເລັດ ເພິ່ນໄດ້ໃສ່ຊື່ພຣະທາດວ່າ ”ພຣະເຈດີໂລກະຈຸລາມະນີ” ແຕ່ຄົນສ່ວນຫຼາຍມັກເອິ້ນວ່າ “ທາດຫຼວງ” ເຊິ່ງມີຄວາມໝາຍວ່າ ທາດທີ່ໃຫຍ່. ພາຍຫຼັງສ້າງສຳເລັດລົງໃນປີ ຄ.ສ 1570 ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ສະຫຼອງ, ພຣະເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິລາດ ໄດ້ເດິນທາງລົງໄປເມືອງອັດຕະປື ແລ້ວຫາຍສາບສູນໄປໃນປີ ຄ.ສ 1571.

ປີ ຄ.ສ 1827 ສະໄໝຂອງ ພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ (ວິລະກະສັດ), ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ຖືກສັກດີນາຕ່າງດ້າວ ທຳລາຍລົງຢ່າງຮາບກ້ຽງ, ກຳແພງນະຄອນຖືກມ້າງເພ, ຫໍໂຮງ ແລະ ວັດວາອາຮາມ ນັບເປັນຮ້ອຍໆວັດຖືກຈູດເຜົາເປັນເທົ່າຖ່ານ, ອົງພຣະທາດຫຼວງທີ່ສະຫງ່າງາມ ມາແຕ່ບູຮານນະການ ຈຶ່ງກາຍເປັນທາດຮ້າງຢູ່ກາງປ່າ. ປີ ຄ.ສ 1876 ໂຈນຫໍ້ໄດ້ມາມ້າງເພພຣະທາດນ້ອຍ ອ້ອມພຣະທາດໃຫຍ່ນັ້ນ ເພື່ອຊອກຫາເງິນຄຳ ແລະ ວັດຖຸມີຄ່າທີ່ຝັງຢູ່ໃນພຣະທາດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ພຣະທາດຫຼວງທີ່ເປ່ເພຢູ່ແລ້ວນັ້ນ ຍິ່ງເປ່ເພລົງຕື່ມອີກ. ປີ ຄ.ສ 1900 ເມື່ອຝຣັ່ງໄດ້ປົກຄອງປະເທດລາວແລ້ວ ພວກເຂົາໄດ້ທຳການສ້ອມແປງສ່ວນຍອດຂອງພຣະທາດ ແຕ່ມີຮູບຊົງແຕກຕ່າງຈາກຮູບເກົ່າ ແລະ ໃນເທື່ອນີ້ມີຜູ້ເຖົ້າເລົ່າວ່າຜູ້ສ້ອມແປງ ໄດ້ເອົາຄຳຈາກຍອດພຣະທາດໄປ. ອີກຕໍ່ມາ ປີ ຄ.ສ 1929 ລາຊະການຝຣັ່ງໄດ້ມີການສ້ອມແປງຄັ້ງໃຫຍ່ ຈົນຮອດປີ ຄ.ສ 1935 ຈຶ່ງສຳເລັດ. ການສ້ອມແປງເທື່ອນີ້ແມ່ນໄດ້ ສ້ອມແປງຍອດພຣະທາດ, ສ້ອມແປງກົມມະລຽນ, ຫໍໄຫວ້ທາງຕາເວັນຕົກ ແລະ ທາດນ້ອຍທີ່ເພພັງ ໃຫ້ມີຮູບຊົງຄືເກົ່າ. ປີ ຄ.ສ 1957 ເມື່ອປະເທດລາວໄດ້ຮັບອິດສະລະພາບ ເປັນເອກະລາດສົມບູນ, ລັດຖະບານລາວພາຍໄຕ້ ພຣະບໍລົມມະຊູປະຖຳຂອງພຣະ ເຈົ້າສີສະຫວ່າງວົງ ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນ ເຮັດບຸນສະເຫຼີມສະຫຼອງອາຍຸພຣະພຸດທະສາດສະໜາຄົບຮອບ 2500 ປີ (ພ.ສ 2500) ຈຶ່ງໄດ້ທຳການ ຟອກ ຄຳແຕ່ສ່ວນກາງຂຶ້ນໄປ ແລະ ໄດ້ປັ້ນພຣະບໍລົມມະຮູບ ຂອງພຣະເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິລາດ ປະດິດສະຖານໄວ້ທາງດ້ານຕາເວັນຕົກ ຊື່ກັບປະຕູ ເຂົ້າກົມມະລຽນ ເພື່ອເປັນອະນຸສາວະລີ ທີ່ພຣະອົງ ໄດ້ຊົງສ້າງພຣະທາດຫຼວງຂຶ້ນ ໃຫ້ເປັນທີ່ສັກກະລະບູຊາຕໍ່ມາ.

ພຣະທາດຫຼວງສູງ 45 ແມັດ, ມີໃບສີມາອ້ອມ 228 ໃບ, ມີບໍລິວານ (ທາດນ້ອຍ) 30 ອົງອ້ອມຮອບ ເອິ້ນວ່າ: “ປາລະມີສາມສິບທັດ”, ຕີນພຣະທາດ ແຕ່ດ້ານຕາເວັນອອກ ຫາດ້ານຕາເວັນຕົກຍາວ 69 ແມັດ, ແຕ່ດ້ານເໜືອເຖິງດ້ານໃຕ້ຍາວ 68 ແມັດ ແລະ ກົມມະລຽນ ດ້ານນອກ ອ້ອມພຣະທາດຫຼວງ ແຕ່ລະດ້ານຍາວ 91.75 ແມັດ.ຖາມເອົາໄວ້ເພື່ອຜູ້ອ່ານຈະໄດ້ຄົ້ນຫາຄຳຕອບນຳກັນວ່າ ເປັນຍ້ອນສາເຫດອັນໃດຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າລາວຫຼຸດລົງ?

ໜັງສືພິມວຽງຈັນໃໝ່ລາຍງານວ່າງເດືອນມິຖຸນາວ່າ ຕົ້ນປີນີ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າລາວຫຼຸດລົງ ແລະໃນນັ້ນໄດ້ມີຄຳເຫັນຂອງທ່ານ ​ນາງ ພອນ​ມະ​ລີ ອິນ​ທະພົມ ຮອງ​ຫົວໜ້າ​ກົມ​ພັດທະນາການທ່ອງທ່ຽວ ກະຊວງ​ຖະແຫຼງຂ່າວ ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ໄດ້​ກ່າວ​ວ່າ: “ໃນ​ປີ 2017 ນັກ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ​ເຂົ້າ​ມາ​ທ່ຽວ​ລາວ ເຫັນ​ວ່າ​ມີ​ທ່າ​ອ່ຽງ​ຫຼຸດ​ລົງ 11% ຖ້າ​ທຽບໃສ່​ກັບ​ໄລຍະ 3 ເດືອນຕົ້ນ​ປີຂອງ​ປີຜ່ານມາ ປີ 2016 ມີນັກ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ 1,2 ລ້ານ​ກວ່າ​ຄົນ ແລະ ປີ 2017 ມີ 1,1 ລ້ານ​ກວ່າຄົນ ສຳລັບ​ນັກ​ທ່ອງ​ທ່ຽວ​ເຂົ້າ​ມາຫຼາຍ​ກວ່າ​ໝູ່​ແມ່ນ: ໄທ ຈີນ ຫວຽດນາມ ແລະ ອື່ນໆ ໃນ​ປີ 2016 ມີ​ຈຳນວນ​ນັກ​ທ່ອງ​ທ່ຽວເຂົ້າ​ມາ​ເຖິງ 4 ລ້ານ​ກວ່າ​ຄົນ“.

             ສາເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວຫຼຸດລົງ ມີທັງສາເຫດນອກໂຕແລະສາເຫດໃນໂຕ. ສາເຫດນອກໂຕແມ່ນຍ້ອນສະພາບການຂອງໂລກກໍຄືພາກພື້ນ ມີການຜັນແປ ເຊັ່ນ ຫຼາຍປະເທດມີໄພສົງຄາມ, ສະພາບຄວາມບໍ່ສະຫງົບຂອງໂລກຍັງສືບຕໍ່ ແລະບາງປະເທດໃກ້ຄຽງທີ່ເປັນປະຕູຂອງນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າສູ່ລາວ ກໍເກີດຄວາມຊົບເຊົາຍ້ອນເຫດການພາຍໃນຂອງເຂົາເຈົ້າ. ໃນຂະນະທີ່ເບິ່ງຕາມສະຖິຕິແລ້ວ ນັກທ່ອງທ່ຽວຈາກໄທແມ່ນມີຫຼາຍກວ່າໝູ່ ແຕ່ດ້ວຍສະພາບເສດຖະກິດຂອງໄທບໍ່ຄ່ອຍດີ ປະສົບກັບຄວາມເສົ້າໂສກຈາກການສູນເສຍປະມຸກຂອງປະເທດ ການເດິນທາງທ່ອງທ່ຽວຂອງນັກທ່ອງທ່ຽວໄທຈຶ່ງໜ້ອຍລົງ ແລະໃນຂະນະດຽວກັນ ນັກທ່ອງທ່ຽວຈາກທົ່ວໂລກທີ່ມາທ່ຽວລາວ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໃຊ້ໄທເປັນທາງຜ່ານ ເຂົາເຈົ້າໄດ້ປ່ຽນທິດທາງຂອງການທ່ອງທ່ຽວໄປທິດທາງອື່ນແທນ.

ສ່ວນສາເຫດໃນໂຕ ເຮົາຕ້ອງມາເບິ່ງນຳກັນເບິ່ງວ່າ ສິ່ງແວດລ້ອມຂອງການທ່ອງທ່ຽວລາວເຮົາຍັງມີຫຍັງທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການທ່ອງທ່ຽວ. ໃນນາມສ່ວນຕົວຜູ້ຂຽນແລ້ວເຫັນວ່າມີຫຼາຍສາເຫດ ເຊັ່ນ ສະພາບຄົມມະນາຄົມພາຍໃນລາວຂອງເຮົາຍັງບໍ່ດີເທົ່າທີ່ຄວນ, ເສັ້ນທາງເຂົ້າສູ່ສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວຫຼາຍແຫ່ງຍັງບໍ່ຖືກພັດທະນາ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການເດິນທາງສູງຖ້າທຽບໃສ່ກັບປະເທດອ້ອມຂ້າງ ເຊັ່ນ ລາຄາປີ້ຍົນ ວຽງຈັນ-ບາງກອກ ຍັງຖືກກວ່າຄ່າປີ້ຍົນພາຍໃນ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການຄອງຊີບສູງ ຄ່າອາຫານການກິນຖ້າທຽບໃສ່ປະເທດອ້ອມຂ້າງແມ່ນແພງຫຼາຍ, ປີ້ເຂົ້າຊົມສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວບາງແຫ່ງກໍມີລາຄາແພງ, ກິດຈະກຳການທ່ອງທ່ຽວຍັງບໍ່ຫຼາກຫຼາຍ, ປະຕິທິນການທ່ອງທ່ຽວບໍ່ມີ ຫຼືມີກໍບໍ່ຄົບຫຼືໄລຍະເວລາສັ້ນໂພດ ເຮັດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວວາງແຜນບໍ່ທັນ ແລະອັນສຸດທ້າຍຄວາມປອດໄພໃນທ້ອງຖະໜົນກໍແມ່ນອີກບັນຫາໜຶ່ງທີ່ສ້າງຜົນກະທົບ ເຊັ່ນ ມັກມີການປຸ້ນຈີ້ຊິງຊັບນັກທ່ອງທ່ຽວເປັນຕົ້ນ.

ຖ້າຢາກໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າມາລາວຫຼາຍຂຶ້ນ ກໍຕ້ອງໄດ້ປັບປຸງບັນດາຂໍ້ຄົງຄ້າງທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ນໃຫ້ໄດ້ ເຊັ່ນ:
1. ປັບປຸງເສັ້ນທາງເຂົ້າສູ່ແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ສະດວກ ແລະຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມໃຫ້ສະອາດ.
2. (ຖ້າເປັນໄປໄດ້) ຄວນປັບປຸງຄ່າເດິນທາງໃຫ້ຖືກລົງ.
3. ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ຄ່າຄອງຊີບພາຍໃນລາວຖືກລົງ.
4. ຫຼຸດລາຄາປີ້ເຂົ້າຊົມສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວລົງ ແລ້ວຫັນມາສ້າງລາຍໄດ້ຈາກການສົ່ງເສີມປະຊາຊົນຂາຍຂອງທີ່ລະນຶກ ແລະສ້າງກິດຈະກຳການທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ຫຼາຍຂຶ້ນ. ຍົກຕົວຢ່າງ ພານັກທ່ອງທ່ຽວໄປຊົມທາດຫຼວງ ຄວນຈະມີກິດຈະກຳປິ່ນອ້ອມຢູ່ທາດຫຼວງຕື່ມ ເຊັ່ນ ພານັກທ່ອງທ່ຽວຊື້ດອກໄມ້ບູຊາ, ພານັກທ່ອງທ່ຽວໄປເຊົ່າຊຸດລາວມານຸ່ງ, ພານັກທ່ອງທ່ຽວຊົມຮ້ານຂາຍເຄື່ອງທີ່ລະນຶກ, ພານັກທ່ອງທ່ຽວເຮັດກິດຈະກຳສ່ຽງໂຊກ ຫຼືກິດຈະກຳທີ່ເປັນສິລິມຸງຄຸນແກ່ເຂົາເຈົ້າ ແລະອື່ນໆ
5. ເຮັດປະຕິທິນການທ່ອງທ່ຽວໃຫ້ມີຫຼາຍກິດຈະກຳແລະມີກຳນົດການຄັກແນ່ ເພື່ອໃຫ້ແຂກໄດ້ຮູ້ວ່າຕະຫຼອດປີຈະມີກິດຈະກຳຫຼືເທດສະການຫຍັງປິ່ນອ້ອມການທ່ອງທ່ຽວ ມີບຸນຫຍັງ? ຢູ່ໃສ? ຂອງຊົນເຜົາໃດ? ແມ່ນແຕ່ງານດອງ ກໍສາມາດພານັກທ່ອງທ່ຽວໄປຊົມໄດ້. ສິ່ງສຳຄັນປະຕິທິນແມ່ນຕ້ອງເຮັດໄວ້ລ່ວງໜ້າ ໃຫ້ຮູ້ລ່ວງໜ້າເປັນປີຫຼືຫຼາຍປີຍິ່ງດີ ເພາະການວາງແຜນເດິນທາງທ່ອງທ່ຽວບໍ່ແມ່ນຊິປຶບປັບ.
6. ຕ້ອງຮັບປະກັນຄວາມປອດໄພ ແລະຕ້ອງສອນຄົນລາວທຸກຄົນໃຫ້ເປັນຄົນຮູ້ຮັບແຂກ ຮູ້ຮັບນັກທ່ອງທ່ຽວ ແລະຮູ້ຊ່ວຍເຫຼືອນັກທ່ອງທ່ຽວ ຫຼາຍກວ່າວິທີການຫາເງິນຈາກນັກທ່ອງທ່ຽວ.